Af en toe voel ik me zo… dom is het woord niet. Maar dat je iets leest en gaat van o ja dat waarom had ik dat nog niet bedacht.
Kuhn is gaaf. (Vind ik. Persoonlijk.) Als er dingen in dat wikipedia-artikel staan waarvan je denkt “duh, natuurlijk,” dan is het omdat zijn ideeën ondertussen in ons collectieve beeld van wetenschap zitten, niet omdat ze (altijd al) vanzelfsprekend zijn (geweest). Leuk, toch?
In ieder geval, we moesten deze week een hoofdstuk uit Het Boek lezen, en hoewel ik daar vorig jaar al wel doorheen ben geracet  had ik dit snackje gemist:
Als mensen vroegâh (zeg voor Bacon of zo) iets wilden verklaren greep men vaak terug op de elementenleer. Waarom word je van opium slaperig? Omdat het een inslapende kracht bevat. Dit vinden wij nu een tautologie, maar destijds werd dit echt als informatie over opium gezien. En stenen vallen naar beneden omdat ze veel van het element aarde bevatten en aarde wil nou eenmaal omlaag. Duh.
Tegenwoordig zien wij alles veeeeel rationeler. Opium verbindt zich aan receptoren in je hersenen, stenen twijfelen net als veertjes tussen toegeven aan de luchtweerstand of aan krommingen in de ruimtetijd, en als een auto remt word je uit je stoel geslingerd omdat massa traag is (gordel om!).
Euh, wat? Omdat massa traag is. Afremmen (of versnellen, voor natuurkundigen is dat hetzelfde) gaat niet zomaar, daar heb je een kracht voor nodig, en hoe groter je massa hoe moeilijker dat gaat. Want, ja, dus, er is iets met massa waardoor voorwerpen die er veel van hebben anders reageren dan voorwerpen die er minder van hebben en verder weten we het ook niet hou je mond.
Met andere woorden, opium bevat “inslapende kracht”, net als melk, maar opium heeft er meer van. Hout bevat het element aarde, maar steen meer, daarom drijft hout wel maar steen niet. En alles met massa bevat traagheid. We zijn eigenlijk nog steeds aan de elementenleer.
Zo zie je maar weer, de oude Grieken (en scholastieken) waren zo gek nog niet. Of anders zijn wij het ook.
(Dit is trouwens waarom men het higgs-boson wil vinden: dat zou ons moeten vertellen wat massa precies “is”, zodat we van die irritante “iets waardoor dingen traag worden” af zijn. Ik moet nog even proberen te snappen hoe iets dat alle andere materie “massa geeft” zelf een massa kan hebben, want het klinkt een beetje kappersparadox. Maar dat zal aan mij liggen.)
Het plaatje komt van David Black’s erg leuke “Elements Unearthed”.