Zo. Hoi! Hoe voel je je?
En hoe weet je dat je je zo voelt?
Leuke vraag, houd ik me normaal eigenlijk niet mee bezig. Dit stukje houdt zich er wel mee bezig, ik had het leuk gevonden als de schrijfster er wat dieper/explicieter op ingegaan was.
Voor mij was het een nogal confronterende leeservaring, omdat ik vroeger iemand kende die altijd beter wist dan ik wat ik voelde en vond van dingen en mij dat herhaaldelijk vertelde, al was ik het er niet mee eens.
Ook daar gaat de schrijfster helaas niet echt op in: ze noemt drie situaties waarin het wel okee is als iemand je helpt uit te vinden wat je voelt (twee keer wilsonbekwaamheid en een keer vrijwillige discussie met een vertrouwd persoon). Terwijl de kraai, in het voorbeeld dat ze aanhaalt, ongevraagd over een voor zover we weten niet-wilsonbekwame krekel heen walst. Ze noemt deze situatie ‘vreemd’ en ‘penibel’, maar niet wat het eigenlijk is: wangedrag.
En, zegt ze, dit is niet fictief (om vervolgens de voorbeelden met wilsonbekwame personen te noemen). Inderdaad, dat is het niet. Het is de normaalste zaak van de wereld en we noemen het gaslighting: een ander vertellen dat wat ze gezien hebben of voelen ofwel feitelijk niet klopt, ofwel verkeerd/overdreven/dom is.
Gaslighting kan expres en niet expres. In het slechtste geval is het emotionele manipulatie, een bewuste techniek om te krijgen wat je wilt. In het beste geval (hiep hoi) is het het gevolg van het onbewuste uitgangspunt dat de gedachten/gevoelens van de ander nou eenmaal minder belangrijk of echt zijn dan die van jou.
Dat doen we allemaal. Wie vertrouw je meer, een inwoner van Aleppo die via Skype vertelt dat het allemaal heel vreselijk is, of een Nederlandstalige correspondent die hetzelfde zegt? En van wie is het zijn leven, potdomme?
Als je me niet gelooft heb ik hier een artikel van een man die het zegt, dat is natuurlijk veel aannemelijker (vrouwen zijn namelijk niet te vertrouwen).
Van een persoon die je wilt vertrouwen te horen krijgen dat je niet eens in staat bent te weten wat je zelf vindt is behoorlijk ontwrichtend en niet heel goed voor je zelfvertrouwen. Gelukkig heb ik tegenwoordig vrienden die het interessanter vinden om te horen wat ik zelf denk dat ik vind. Moet ik daar alleen nog achter zien te komen – en zo is het cirkeltje weer rond: op het filosofieblog hierboven krijgen we een mooi theoretisch kader, maar niet echt tips om het daadwerkelijk uit te puzzelen.
Gelukkig zit ik een paar uur per week op een roeimachine met niets beters te doen dan precies dat.
Zen and the art of achterstevoren niet van je plaats komen.