Vies, saai, moeilijk en duur

Voedselcrisis voor beginners

Update: vandaag, 16 oktober, is het Wereldvoedseldag. De directeur van Milieudefensie schreef voor nrc.next een opinie over voedselcrises.

Vraag: is het goed voor De Wereld als een westers persoon veganist wordt?
Antwoord: ja. En dan kijken we eens niet naar de milieu-impact (wat dat betreft is het ook enorm positief trouwens).

Waarom?
De prijzen van voedsel zijn enorm aan het stijgen. Dit komt door een combinatie van factoren: stijgende olieprijzen, slechte oogsten (gedeeltelijk door klimaatverandering, gedeeltelijk door stomme pech met het weer), slecht overheidsbeleid, de opkomst van biobrandstoffen en veranderende leefgewoonten.

Met “veranderende leefgewoonten” bedoelt men “Chinezen eten steeds meer vlees”, trouwens. Vlees eten is minder efficiënt dan planten eten (met een factor 4 of meer). Dus als iemand meer vlees gaat eten bij dezelfde hoeveelheid caloriën stijgt de vraag naar, en dus de prijs van, voedsel.

Wat betekent dat, hoge voedselprijzen? Niet dat de kiloknaller voortaan een 800gramsknaller is. Wel dat de prijzen van soja en graan met meer dan 50% gestegen zijn – dit jaar. Als er volgend jaar een goede oogst is zullen ze weer iets omlaag gaan. Maar de langetermijntrend is er een van stijging.

Vervolgens werken er twee factoren samen:

1. Hoe armer het land, hoe hoger het percentage inkomen dat besteed wordt aan voedsel (minder dan 15% in de Westerse wereld, meer dan 50% in Afrika en sommige Aziatische landen).
2. De ingrediënten van een “ontwikkelings”dieet stijgen sterker in prijs dan Westers voedsel.

In ontwikkelingslanden krijgt de bevolking dus een dubbele klap: hun voedselprijzen stijgen relatief meer dan de onze, en een stijging heeft een grotere impact op hun bestedingspatroon dan op het onze.

Een rekenvoorbeeld. Stel, je besteedt 10% van je inkomen aan voedsel, en dit stijgt 20% in prijs. Als verder alles gelijk blijft ben je nu 12% van je inkomen kwijt. Wat je over hebt daalt van 90% naar 88%, een relatieve daling van 2,2%. Oftewel, als de voedselprijzen stijgen met 20%, gaat je verder besteedbare inkomen met 2,2% achteruit. Niet leuk.

Maar nu ben je Soedanees. Je besteedt 60% van je inkomen aan voedsel. Bij een prijsstijging van 20% gaat dat naar 72%. Je verder besteedbare inkomen daalt van 40% naar 28%. Dit is een daling van dertig procent. Je “vrij” besteedbare inkomen, om woonruimte, kleding, medicijnen, onderwijs en een iPhone van te kopen gaat dus harder achteruit dan de voedselprijzen stijgen.

Hierbij is nog niet meegenomen dat de prijsstijging in ontwikkelingslanden hoger is dan hier.

Als persoon in een kwetsbaar land ben je dus goed genaaid. Dat weten ze trouwens zelf ook, er is een correlatie tussen voedselprijzen en hoeveelheid revoluties.
Kunnen we hier iets aan doen? Aan het weer niet veel. Aan klimaatverandering, olieprijzen en instabiele dan wel domme overheden een beetje. Aan de leefgewoonten alles. Als je minder of geen vlees en zuivel eet daalt de vraag naar graan en soja. Als de vraag daalt, dalen de prijzen.

Kinderen worden gesommeerd hun bord leeg te eten omdat “de kindertjes in Afrika” heel blij zouden zijn met die spruitjes/spinazie/broccoli.

De kindertjes in Afrika zouden heel blij zijn met het graan dat in de koe daar op uw bord is gegaan.

Hallo Jumbo

Complimenten aan de Jumbo, ondanks dat hun winkelkleur geel is (bah, geel). Ze hebben een hele serie brood-zonder-melkpoeder, en ook beschuit zonder ei en suikerbrood! Vooral dat laatste is fijn want dat betekent dat we nog even niet naar Friesland hoeven te verhuizen, scheelt gedoe.

Nu ga ik eens een beschuitje hagelslag eten.

Eerste kerstdag

Eerste Kerstdag vierden we bij een broer van Meneer Omnivoor en diens vriendin, met de ganse familie Omnivoor (pake, beppe, vier kinderen plus aanhang en vijf kleinkinderen) en de familie van schoonzus (ouders, broer en vriendin van broer). Het eerste wonder was dat het allemaal in de woonkamer paste.

Verder hebben ze het verpest voor alle niet-veganisten in mijn omgeving, want het kan dus, koken voor dertien alleseters, vijf dwergen en een vega. Ik ga mijn verwachtingen maar wat opschroeven ;)

Het hoofdgerecht was stoofpot, met daarnaast zoveel bijgerechten dat het nauwelijks paste (zuurkool, rode kool, sperzieboontjes, aardappelpuree (met sojamelk en margarine), en dan ben ik er waarschijnlijk een paar vergeten) met een vega-vriendelijke stoofpot erbij, in zulke hoeveelheden dat het ook nog een bijgerecht voor de rest was. Dus geen “wat ben JIJ nou aan het eten”-verbazingen. En als toetje had ik aardbeienijs (lekk0r).

Het voorgerecht en de soep hadden ze naar ons gedelegeerd, en werden met gepast enthousiasme ontvangen (we hebben nog voor een week soep en hummus, maar dat lag niet aan de eters).

Driewerf hulde aan de kok en zijn charmante assistente!

Mijn kerstmenu

Misschien leuk ter inspiratie? Dit is min of meer wat ik van plan ben te koken.

Om even een beeld te schetsen: ons kerstdiner vindt plaats op tweede kerstdag. We hebben zes eters: mijn vader (flexitariër, in de zin van thuis bijna vegetariër, uit alleen als het niet problematisch is), Grote Broer (flexitariër, maar nog iets meer naar de vegakant), Grote Zus (overtuigd vleeseter: geen vlees betekent geen kerst), Meneer Omnivoor, de omnivorette van mijn broer en ikzelf. Vanzelfsprekend is deze lijst gesorteerd op achterste letter van de voornaam, van hoog naar laag.

Net als vorig jaar is het diner een drietrapsraket: veganistisch voor mij, een paar gerechten met zuivel voor de rest, en een hoge kwaliteit biefstuk stroganoff erbij voor de vleesofiel want dat is het enige dode beest dat ik betrouwbaar kan maken.

Verder is het eigenlijk vrij traditioneel allemaal. Ik ben dol op citrus en anijs, daarom hebben we dezelfde venkelsoep als vorig jaar (uit De Dikke Vegetarier), zoete aardappel met anijs, gember en limoen, grapefruitsalade, gepimpte rodekool (met sinaasappel), en een van de toetjes wordt citroenpuddingcake. Heb ik een citrusvrucht gemist? Ah! Mandarijntjes bij de garnering dan maar.

Daarnaast iets leuk extreems, een paar kleine quiches (oa uit Puur Plantaardig), en iets met veel bonen want mijn verteringssysteem kan daar uitstekend mee omgaan en ik giechel graag als een kleuter om de ongelukjes van de rest.

Moeten we het wel op redden denk ik.

Vega en omni: eigen eten eerst

Er is een kleine, maar als het je leven is best wel aanwezige, groep omnivoren die zeiken tegen veganisten. Niet eens omdat ze een heerlijke bacon-gehakt-ei-ovenschotel gepland hadden staan en die nu niet doorgaat omdat er een veganist komt eten, maar zonder aanleiding. Alsof mijn grande soy mocha, extra shot, no whip ze die ochtend persoonlijk in het gezicht heeft gespuugd.

Dat snapte ik nooit zo.

Ik ben soms een beetje langzaam met dit soort dingen, sorry.

Ik vind het inderdaad onder bijna alle omstandigheden moreel verwerpelijk om vlees en dierlijke producten te eten. Dat betekent alleen niet dat het van mij “niet mag”. Nu kun je gedachte-experimenten gaan doen over kannibalisme of uitstervende diersoorten, en wat er dan wel of niet zou “mogen”, maar het komt er uiteindelijk op neer dat ik daar helemaal niet over ga. Zoek het lekker zelf uit.

Dus, lieve omnivoren, die walgelijk zoete superdure Starbucks soja-schuimbom die voor koffie door moet gaan is echt niet bedoeld als persoonlijke aanval op al je principes. Ik zeg het er maar even bij.

Keuzes

Afgelopen weekend maakte ik mini-quiches (cupcakes? Muffins?) van filodeeg met onderin twee eetlepels 50/50 gepureerde geweekte rauwe cashews en gerookte tofu (+zout, peper, salie) en bovenop drie theelepels gecarameliseerde ui. Alleen heb ik niet op maten en gewichten gelet dus voor een echt recept zal ik het nog eens moeten maken. Het kwam wel op, in ieder geval.

Dat terzijde.

Toen ik klein was (was ik al best groot, dat ook terzijde) bevond ik me het grootste deel van de tijd in straten met weinig huisnummers. Maar ik had vriendjes en vriendinnetjes in De Flatbuurt Heel Ver Weg (kwartiertje fietsen), een exotisch oord met parkeergarages, galerijen, en videorecorders.

Mijn ouders hadden geen videorecorder. Mijn vader wilde er pas aan als hij het zou winnen met de puzzel in de Vara-gids, en mijn moeder had de VPRO-gids waar niet eens een puzzel in zat volgens mij.

Verder hadden die vriendinnetjes WEL de roze Kangaroo-gympen en jas met bontkraag (ik had Kleding met Persoonlijkheid, die uit de hippe tweedehandswinkel kwam en daar drie maanden later als ik er uit was gegroeid ook weer naar terug ging). Eentje vierde zelfs haar verjaardag bij de MacDonalds.

Mijn conclusie: de mensen uit de flatbuurt waren vet rijk. Ik zag hun glamoreuze leven aan met de ongerichte jaloezie van een achtjarige die niet wist wat ze ermee zou moeten als ze haar zin kreeg.

Als kind ben je je dus totaal niet bewust van de mogelijkheid om keuzes te maken, meerdere motieven af te wegen, en in de gaten te houden hoe groot je bewegingsvrijheid in dingen is. En als groot mens blijft het lastig.

Maar net zoals de ouders van mijn vriendinnetjes ondanks dat ze waarschijnlijk minder financiële ruimte hadden dan de mijne hun kinderen een prachtige jeugd konden geven (wat de mijne trouwens ook deden hoor, al ben ik natuurlijk zwaar emotioneel beschadigd door het ontbreken van die roze gympen) kan ik dat nu ook met m’n eigen leven.

Een studievriendin vertelde me gister dat ze al weken geen vlees heeft gegeten, want ze is blut. Te blut voor biovlees, in elk geval. Dus dan maar niet.

Dat KAN dus. Die ruimte heb je. Als je van jezelf denkt “okee, het is slecht voor het milieu, niet al te gezond, en duur, maar ik zou nooit zonder X kunnen,” waar X een of ander dierlijk voedingsmiddel is, dan beperk je jezelf. Dat kun* je namelijk wel.

Reis licht! Vlees, vis, niet nodig. Melk, kaas, niet nodig. Van mij hoef je niet zonder, maar je kunt het wel, als je er voor kiest. Dat wilde ik gewoon nog eens expliciet zeggen. Ik weet iets wat de meeste omnivoren niet weten en dat is dat ik niets tekort kom en niets mis (nou ja, behalve de koekjes tijdens de pauze van koor dan. Mijn koorgenoten hebben een fantastische smaak in koekjes namelijk. Ik moet echt onthouden om zelf een rol mee te nemen).

En als mijn lichaam weer eens besluit dat er nog iets anders niet meer zomaar kan, of er andere omstandigheden zijn waardoor mijn ruimte wordt beperkt, dan heb ik nog steeds keuzes, en weet ik ook al van tevoren dat ik hoogstwaarschijnlijk net zo gruwelijk, asociaal, illegaal gelukkig eindig als ik nu ben (al zal er wat gevloek en gezanik aan voorafgaan, zo’n heilige ben ik nou ook weer niet).

Sommige mensen vinden dat zielig voor me. Ik vind het persoonlijk nogal een voordeel. En je kunt het ook doen zonder eerst stuk te hoeven en zo, wilde ik gewoon zeggen, omdat ik het iedereen gun. Door eens wat te kiezen.

Probeer het een paar weken, als je wilt, en kom eten! (Mag ook als je niet net veganist bent geworden hoor.) (Ik zou mikken op de dagen dat mijn omnivoor kookt, het is pompoensoepseizoen en die van hem is fantastisch.)

*Er zijn inderdaad mensen die echt vlees nodig hebben voor hun gezondheid. Statistisch gezien valt u daar niet onder. Nee echt niet.

Niet-vega liedjes

Mieke had een lammetje
lammetje, lammetje
Mieke had een lammetje –
dat is nu kebab.

Slaap, kindje, slaap
Daarbuiten loopt een schaap
Dat schaap is straks shoarma
Want ze heeft erg slecht karma
Slaap, kindje, slaap
Daarbuiten loopt een schaap

Deze nieuwe versie van “Mieke had een lammetje” met dank aan de bassen van een leuk koor; het arme schaap was voor mijn omni die niet kon slapen.

We hebben natuurlijk ook veganistische versies geprobeerd, met als hoogtepunt denk ik “Mieke had een sa-la-de… dat is nu… euh… nog steeds salade…”

Vegapoep

Goedemorgen dames en heren, waar zullen we het vandaag eens over hebben?

Wetenschap! Ja! Niets zo heerlijk als de dag fris en fruitig beginnen met het doornemen van een paar papers. Tenzij je je lenzen nog niet in hebt, natuurlijk. Dan kun je het delegeren naar dokter Michael Greger die de artikelen voor je leest en er een leuk filmpje over maakt.

Bijvoorbeeld over poep! Wie heeft er de beste poep, omnivoren, vegetariërs of veganisten? En hoe hebben ze dat onderzocht? Houd ons niet in spanning!

httpv://www.youtube.com/watch?v=t4tFWYDw-_8

Schoenen

Ik koop geen schoenen via internet want ze moeten goed passen, anders begin ik er niet aan. En met deze hakken zou ik groter dan mijn broer zijn (die mijn Grote Broer is, dus dat kan niet). Maar er was wel enige verleiding :)

En wel leuk, dat je leerloze schoenen op onverwachte plekken tegenkomt. Ze gaan tot maat 43 geloof ik. Als u nog een vegadame op grote voet kent…

Vega onderweg: op vakantie

De ultieme onderwegheid is natuurlijk op reis naar verre oorden. Nou ja, Engeland. Nou ja, Londen en Ely.

Wat blijkt? Nul-komma-nop-probleem (woei!). Britten hebben veel minder dan Nederlanders de neiging om overal melk/weipoeder in te stoppen, dus bijna al het brood is “goed”. En een pizza zonder pesto en kaas is geen probleem bij de Pizza Express (klinkt vreselijk he? Zelden zulke lekkere pizza’s gegeten, en ik ben naar Italie geweest).

Wat foto’s:

Vega-“snackbar” Otarian. Dit is hoe na de revolutie alle fastfood gaat zijn ;) en het vooruitzicht is, oh mensen, goed, heel goed.

First Out voor een curry. Ik dacht, het is Engeland, kom maar op! Maar dat viel een beetje tegen. Kreeg wel heel lief een extra salade omdat het brood niet veganistisch was.

De Hummus Bro’s waren helaas dicht toen ik er bij toeval langs liep, maar dit bord kon ik natuurlijk niet negeren!

Een echte aanrader is ook SAF. Ik heb bij twee locaties gegeten en MAN wat was dat lekker. Tiramisu! Aah!

In Ely had ik een druk programma met niet heel veel tijd om te fourageren. We hebben twee keer pizza gegeten (omdat de eerste keer, op de bonnefooi, zo enorm goed beviel) en een keer curry – dit keer bij een “echte” Pakistani en dat proef je dan ook, heerlijk. Tussendoor een HOOP groenten en pita met hummus, rauwe fruitrepen en muesli met sojachocomel uit een klein pakje (want geen koelkast).

Al met al is mijn eerste keer de hort op als volledige veganist uitstekend bevallen. Misschien toch maar naar universiteiten in Londen gaan kijken…